“Wie zal dit betalen ?” is een vraag die vaak gesteld wordt door klimaatontkenners. Het is een vraag die in het achterhoofd van veel mensen rondwaart en ze is voor velen de belangrijkste reden om de ernst van de klimaatverandering te blijven ontkennen. Ze denken dat een effectief klimaatbeleid voor hogere belastingen en meer overheidsbemoeienis zal zorgen. Zoals de NVA dat zo mooi geframed heeft: “we gaan ons blauw betalen aan groene taksen”.
Door deze vraag te stellen loop ik dus het risico dat u me in de categorie van klimaatontkenners plaatst. Maar voor één keer geef ik de klimaatontkenners gelijk. “Wie zal dit betalen ?” is de belangrijkste vraag in het klimaatdebat.
Misschien is uw reactie nu: moeten we ons niet eerst concentreren op het uitwerken van de beste klimaatoplossing, en later beslissen wie de rekening betaalt ? Maar de reden waarom we geen oplossing vinden voor de klimaatopwarming is nu net omdat deze vraag niet beantwoord wordt.
Een afglijden naar steeds onmogelijkere en riskantere “oplossingen”
Het standpunt van klimaatwetenschappers betreffende klimaatbeleid is langzaam verschoven. Eerst werd er enkel nagedacht over mitigatie: welke maatregelen kunnen we nemen om de klimaatverandering te stoppen ?
Toen werd het acceptabel om na te denken over adaptatie – wat eigenlijk al neerkomt op het toegeven van een nederlaag – we kunnen de klimaatopwarming niet meer stoppen, hoe kunnen we ons aanpassen aan het warmere klimaat ?
Een van de problemen van adaptatie is dat we onmogelijk alle gevolgen kunnen overzien, en dat de “kosten” ook bijzonder moeilijk tot onmogelijk te berekenen zijn. Hoe bereken je bijvoorbeeld de “kosten” van het opvangen van 100 miljoen klimaatvluchtelingen ?
Onlangs heeft het UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change) besloten hier een derde pijler aan toe te voegen: loss and damage. We zullen ons niet altijd kunnen aanpassen – de klimaatverandering zal zowel onherstelbare schade (loss – bijv. het verlies aan mensenlevens) als herstelbare schade (damage – bijv. schade aan huizen door overstromingen) teweegbrengen, en ook hier moeten fondsen voor voorzien worden.
En zelfs geo-engineering, het moedwillig en grootschalig ingrijpen in het aardse klimaatsysteem, hetgeen een decennium geleden door wetenschappers totaal ondenkbaar werd geacht omwille van de grote risicos die eraan verbonden zijn, wordt nu als een serieuze mogelijkheid overwogen. Geo-engineering is trouwens niet de meest geschikte term – het impliceert foutief dat het hier over een exacte discipline gaat met goed gekende gevolgen. “Klimaatinterventie” is een betere term: een wanhopige maatregel, zoals bijvoorbeeld het injecteren van zonlicht reflecterende aërosolen in de atmosfeer, en hopen dat het geen onbekende schadelijke neveneffecten heeft. In feite is het Russische roulette spelen met de planeet als inzet.
Waarom bedenken we de ene oplossing na de ander, de een al grotesker dan de ander ? Omdat de fundamentele vraag: “Wie zal dit betalen ?” niet wordt beantwoord. Klimaatmitigatie, het stoppen van de klimaatverandering, is veruit de goedkoopste en minst riskante oplossing. Waarom gaan we dan niet voluit voor deze oplossing ? Omdat de rekening niet altijd door dezelfde betaald wordt.
Wie betaalt feitelijk de rekening ?
Laat ons eens nagaan waar de facto de rekening terechtkomt voor de verschillende “oplossingen”
Klimaatmitigatie zou vooral door de vervuilers betaald worden. Of het nu gaat over een koolstoftaks, een emission trading scheme of een harde bovenlimiet voor CO2 uitstoot die wordt opgelegd door de overheid, het zouden de vervuilers zijn die moeten investeren in nieuwe koolstofarme technologieën – of een hoge boete betalen.
Klimaatadaptatie (denk aan het aanleggen van waterreservoirs, het ophogen van zeedijken etc. ) zou vooral door de belastingbetaler betaald worden.
Loss and damage zou vooral betaald worden door de landen die het meest lijden onder de klimaatverandering – de ontwikkelingslanden dus. Ofwel in de vorm van geld, of natuurlijk in de vorm van mensenlevens en eigendommen die verloren gaan.
Geo-engineering tenslotte ? Dat zou een gigantische en permanent aangroeiende factuur zijn die onze generatie achterlaat voor de toekomstige generaties.
De grote vervuilers, zoals de fossiele brandstofbedrijven, de luchtvaartsector enz. hebben er dus alle belang bij dat er NIET aan klimaatmitigatie gedaan wordt. Zij zullen er alles aan doen om de rekening niet bij hen terecht te laten komen. En in zulke gevallen komt de rekening snel terecht bij de mensen met de minste macht. Dat zijn de ontwikkelingslanden en de toekomstige generaties.
Ontsnappen uit de deadlock
Terwijl de UNFCCC verschillende pijlers van het klimaatbeleid beschrijft blijft het angstvallig stil omtrent de schuldvraag. Dit is natuurlijk niet toevallig. Met name de westerse landen draaien om de hete brij heen, bezorgd dat de ontwikkelingslanden om schadevergoeding zouden vragen voor de decennia aan historische vervuiling waar de westerse landen grotendeels voor verantwoordelijk zijn. Betreffende de nieuwe pijler “loss and damage” heeft men zelfs een extra clausule in het klimaatakkoord van Parijs opgenomen: “[this article] does not involve or provide a basis for any liability or compensation”.
Maar het is van groot belang dat de vraag gesteld en beantwoord wordt. En het antwoord op de vraag “wie zal dat betalen” zou niet afhankelijk mogen zijn van de gekozen klimaatoplossing.
De enige manier om te ontsnappen uit deze deadlock is om te zeggen: wat er ook gebeurt, welke “oplossing” er ook gekozen wordt, de rekening moet betaald worden door de vervuilers. Het is de enige logische beslissing, en de enige rechtvaardige beslissing. Fossiele brandstofbedrijven proberen bijvoorbeeld een effectieve klimaatpolitiek te blokkeren, juist omdat ze niet verantwoordelijk gesteld worden voor de rampzalige gevolgen als deze effectieve klimaatpolitiek achterwege blijft.
Maak hen duidelijk dat de factuur in ieder geval in hun brievenbus zal belanden, dan zullen ze snel de goedkoopste oplossing kiezen en dat is om het fossiele brandstofverbruik, en daarmee de CO2 uitstoot drastisch af te bouwen en de klimaatverandering te stoppen.
Comments